Een nieuwe kijk op de bibliotheekervaring

Bibliotheken passen de manier waarop ze contact hebben met hun gebruikers voortdurend aan voor een grotere impact binnen de community. De nadruk ligt daarbij op het proactief vormgeven van ervaringen rondom de bibliotheekruimten, programmering, collecties en ontwikkeling van medewerkers.

In 2023 kwam 'een nieuwe kijk op de bibliotheekervaring' uit de stemming als het nieuwe aandachtsgebied van de OCLC Global Council. Dit concept bouwt voort op eerder werk van OCLC Research, zoals de New Model Library en het bijbehorende raamwerk. 

De enquête van 2023, uitgevoerd in samenwerking met OCLC Research, onderzocht verschillende thema's. Zo keken we naar betrokkenheid bij de gemeenschap, samenwerking en innovatieve programma's die voldoen aan de voortdurend veranderende behoeften en verwachtingen van bibliotheekgebruikers. De resultaten van de enquête bieden inzicht in de manieren waarop bibliotheekbestuurders en -medewerkers verwachten dat veranderende bibliotheekervaringen zullen zorgen voor meer betrokkenheid en positieve impact.

Hoe worden gedachten over de bibliotheekervaring meegenomen in je toekomstplanning? Vergelijk jouw ideeën met die van je collega's van over de hele wereld om inspiratie op te doen voor de koers van de komende tien jaar.

Het onderzoek leverde informatie op met betrekking tot verschillende vraagstukken. Een aantal bevindingen sprong in het oog:

• Bibliotheken zullen steeds meer de rol van ‘ruimteaanbieder’ spelen
• De vraag naar open access binnen wetenschappelijke bibliotheken zal toenemen
• Interbibliothecair leenverkeer via consortia zal toenemen
• Toename van partnerschappen met non-profitorganisaties en overheidsinstanties onder openbare bibliotheken
• Medewerkers van wetenschappelijke bibliotheken verwachten meer samenwerking met consortia en andere bibliotheken
• Bibliotheekmedewerkers krijgen mogelijk meer gelegenheden op het gebied van flexibel werken en betere toegang tot geestelijke gezondheidszorg
• Naar verwachting neemt de behoefte aan data-analyses toe

We bekijken hoe deze bevindingen verband houden met drie specifieke onderwerpen met betrekking tot de bibliotheekervaring:

• Welke bronnenmaterialen en diensten bibliotheken hun gebruikers bieden
• Hoe bibliotheken omgaan met hun gemeenschappen en samenwerken met elkaar en externe partners
• De ervaringen van bibliotheekmedewerkers zelf

Hoe zullen ervaringen met betrekking tot bibliotheekbronnen en -diensten de komende tien jaar veranderen? 

Respondenten werden gevraagd, "Hoe denk je dat de samenwerkings- en/of vergaderruimte in jouw bibliotheek zal veranderen in de komende vijf tot tien jaar?" Negenenvijftig procent verwacht dat er meer van dit soort ruimten zullen komen, terwijl 23% geen verandering verwacht en slechts 3% verwacht dat de beschikbaarheid ervan zal afnemen.  

Respondenten van wetenschappelijke bibliotheken (66%) verwachten deze stijging aanzienlijk vaker dan respondenten van openbare bibliotheken (55%) en respondenten van andere soorten bibliotheken (42%). 

We vroegen respondenten om een beschrijving van de belangrijkste manieren waarop de fysieke ruimte gaat veranderen, en we kregen antwoord van 388 van hen. Bijna eenderde (32%) van deze respondenten zegt dat de fysieke ruimte van hun bibliotheek gemeenschappelijke, door technologie ondersteunde plekken zal bieden voor vergaderingen, lessen, samenwerking, creatie en dergelijke.

Open science blijft voorlopig een aandachtspunt voor wetenschappelijke bibliotheken. Twee op de drie respondenten van wetenschappelijke bibliotheken verwachten dat we het in toenemende mate terug zullen zien in online- en persoonlijke diensten. Een vergelijkbare hoeveelheid respondenten verwacht dat medewerkers er meer op gericht zullen zijn en meer gebruik gaan maken van technologie die open science en/of open research ondersteunt.

Een groot deel van het werk dat bibliotheken verrichten voor hun instellingen en gemeenschappen is lokaal van aard, maar de manier waarop dat werk wordt uitgevoerd is vaak afhankelijk van samenwerkingsverbanden en samenwerking tussen bibliotheken en andere organisaties.

Respondenten kregen vijf diensten voorgelegd die bibliotheken doorgaans ontvangen van consortia (of samenwerkingsverbanden/provinciale ondersteuningsinstellingen) en werden gevraagd hoe zij verwachten dat deze diensten de komende vijf tot tien jaar zullen veranderen. 

De meeste respondenten verwachten dat interbibliothecair leenverkeer, de inkoop van content en het aanbod van middelen voor het personeelsopleiding zullen toenemen of gelijk zullen blijven. 

Meer dan de helft van de respondenten, ongeacht het soort bibliotheek, verwacht dat interbibliothecair leenverkeer zal toenemen (openbaar: 54%, wetenschappelijk: 61%, overige bibliotheektypen: 62%).

Respondenten van openbare bibliotheken kregen vijf soorten organisaties voorgelegd waarmee bibliotheken kunnen samenwerken om aan de behoeften van hun gebruikers te voldoen. We stelden ze vervolgens de vraag hoe zij verwachten dat deze samenwerkingen de komende vijf tot tien jaar zullen veranderen. Bijna de helft gaf aan te verwachten dat vier op de vijf samenwerkingsverbanden verder uitgebreid zullen worden. 

Slechts 28% van de respondenten van openbare bibliotheken verwacht een toename van de samenwerking van hun bibliotheek met commerciële diensten en bedrijven binnen de gemeenschap.

Medewerkers van wetenschappelijke bibliotheken verwachten vaker dat de samenwerking met consortia en andere bibliotheken en bibliotheekgroepen zal toenemen.

Slechts 19% van de respondenten van wetenschappelijke bibliotheken verwacht een toename van de samenwerking met non-profitdiensten binnen de gemeenschap, en slechts 9% verwacht dat de samenwerking met commerciële diensten en bedrijven zal toenemen.

De uitdagingen die COVID-19 heeft veroorzaakt voor bibliotheekmedewerkers zijn nog altijd voelbaar. De manier waarop zij gebruikmaken van technologie is veranderd en zal blijven veranderen. En zo zijn er nog meer onderwerpen van belang gebleven: de behoefte aan flexibele manieren van werken en toegang tot geestelijke gezondheidszorg. 

Vierenveertig procent (44%) van de respondenten verwacht dat de mogelijkheden voor flexibel werken de komende vijf tot tien jaar zullen toenemen. En terwijl slechts 26% denkt dat de toegang tot geestelijke gezondheidszorg uitgebreid zal worden, verwacht nog eens 30% dat dit hetzelfde zal blijven.

Respondenten van zowel wetenschappelijke als openbare bibliotheken verwachten dat het gebruik van data-analyse en technologie voor het analyseren van collecties door bibliotheekmedewerkers zal toenemen. Respondenten van wetenschappelijke bibliotheken verwachten daarnaast een toename van het gebruik van technologieën voor databeheer en curatie, terwijl respondenten van openbare bibliotheken een toename verwachten van het gebruik van technologie voor marketing/communicatie en evenementenbeheer.

Tenslotte vroegen we respondenten hoe zij zouden willen dat hun bibliotheek over tien jaar omschreven wordt. We gaven ze de volgende antwoordmogelijkheden om te rangschikken, op basis van voorkeur. Zij antwoordden als volgt:

Hoe zou jij deze vraag beantwoorden? Welke ervaringen zullen veranderen voor jouw gebruikers, medewerkers en partners binnen andere bibliotheken en organisaties? 

In de afgelopen decennia is de manier waarop bibliotheken hun bronnen en diensten aanbieden drastisch veranderd. Door de recente pandemie zijn veel van deze veranderingen ook nog eens in een stroomversnelling terechtgekomen. Maar elke bibliotheek is anders. Of je jezelf nu herkent in deze resultaten, of juist hele andere veranderingen ervaart; jouw visie helpt de toekomst van bibliotheekervaringen vorm te geven. Voor jouw bibliotheek en voor ons vakgebied als geheel.

OCLC Research en Global Council hebben van 9 januari tot 31 maart 2023 een online enquête afgenomen onder bibliotheken over de hele wereld. Dit jaar is de vragenlijst voor het eerst vertaald in diverse talen: Nederlands, Engels, Duits, Internationaal Frans, Internationaal Spaans en Italiaans. De uitnodiging voor de vragenlijst is op 9 januari 2023 gedeeld met de bibliotheekgemeenschap via e-mail. Verder is het onder de aandacht gebracht tijdens ledenevenementen en online via het OCLC Community Center en sociale media. In totaal hebben 1.627 respondenten uit 77 landen/gebieden de vragenlijst geheel of gedeeltelijk ingevuld: 898 (55%) uit 18 landen in Amerika, 641 (39%) uit 43 landen/gebieden in EMEA (Europa, Midden-Oosten en Afrika) en 88 (6%) uit 16 landen/gebieden in Azië/Pacific. Iets meer dan de helft (52%) van de respondenten werkt bij een wetenschappelijke bibliotheek of onderwijsbibliotheek (hogeschool/universiteit/hoger onderwijs/onderzoek [46%]; community college [3%]; school [2%] en overige onderwijsinstellingen [0,4%]). Bijna eenderde (30%) werkt bij een openbare bibliotheek en 18% werkt bij een ander soort bibliotheek, zoals een overheids- of speciale bibliotheek.  

OCLC bedankt de 1.627 bibliotheekmedewerkers die de vragenlijst hebben ingevuld. Ook speciale dank aan de OCLC Global Council en in het bijzonder de leden van de 2021–2023 Global Council Program Committee: Reinhard Altenhöner (voorzitter), May Chan, Sasekea Harris, Jennifer Maguire-Wright, Gaye Rowley, Jan Simane, Anna Wolodoko en OCLC-medewerkers van de Membership-, Research- en Market Research-teams: Helene Blowers, Joanne Cantrell, Lynn Silipigni Connaway, Peggy Gallagher, Lesley A. Langa en Christina Rodriques.

Voorgestelde bronverwijzing:

Connaway, Lynn Silipigni, Joanne Cantrell, Peggy Gallagher, Lesley A. Langa, and Christina Rodriques. Redefining the library experience: Findings from the 2023 OCLC Global Council Survey. Dublin, OH: OCLC Research. https://doi.org/10.25333/nzn0-xx63 https://doi.org/10.25333/b0m5-g935 https://doi.org/10.25333/dx8h-r654 https://doi.org/10.25333/r30n-t304 https://doi.org/10.25333/88q3-6764 https://doi.org/10.25333/e046-mk68 https://doi.org/10.25333/tegy-9j35 https://doi.org/10.25333/6e3j-0038 https://doi.org/10.25333/3avz-q178